کاربرد مواد شیمیایی در شستشو

کاربرد مواد شیمیایی در شستشوی فرش

– بررسی روشهای علمی رنگبری

در رنگرزی الیاف پشم احتمال نایکنواختی در رنگرزی وجود دارد و گاهی اوقات نیز شید حاصله پررنگ تر بوده و یا اینکه شید حاصله مطابق سلیقه مشتری نیست . برای از بین بردن نایکنواختی و روشن تر کردن شید رنگ می توان از مواد یکنواخت کننده استفاده کرد و برای از بین بردن نایکنواختی و روشن تر کردن شید رنگ می توان از مواد یکنواخت کننده استفاده کرد . برای بی رنگ کردن نیز باید از مواد رنگبر استفاده نمود .

– مواد خارج کننده رنگ :

۱- نمک سولفات سدیم :

اغلب رنگها با ثبات شستشویی پایین مانند رنگهای اسیدی یکنواخت شونده در دمای جوش با (۲۰-۵) درصد نمک سولفات سدیم از الیاف خارج می شوند و مدت زمان عملیات نیز بسته به نیاز یا میزان سیری رنگ نمونه بین (۶۰-۳۰) دقیقه است .

۲- آمونیاک :

برای بعضی از رنگهای اسیدی که قدرت مهاجرت کمتری دارند (رنگهای اسیدی میلینگ) و رنگهای اسیدی یکنواخت شونده که توسط نمک سولفات سدیم از الیاف خارج نمی شوند ، می توان از قلیاهای ضعیف مانند آمونیاک استفاده نمود .

۳-پریدین :

در صورت استفاده از آمونیک به عنوان رنگبر ، نکات زیادی از قبیل مدت زمان عملیات و دمای واکنش مطرح است که در صورت افزایش هرکدام از فاکتورهای فوق ، آمونیک باعث تخریب پشم و ایجاد زیردست نامطلوب برای پشم می شود ، بنابراین استفاده از یک روش ملایم تر و موثرتر ضروری است .

۴- کربنات سدیم Na2Co3:

این ماده یک قلیای ضعیف است که برای خارج کردن رنگهای اسیدی از روی الیاف پشم یا ابریشم مناسب است . دردمای‌‌‍‍‍(۴۰ درجه سانتیگراد) با (۸-۴) درصدکربنات سدیم به مدت ۳۰ دقیقه می توان بخش اعظم رنگهای اسیدی را خارج نمود . لازم به ذکر است که بعد ازپایان تمام عملیات شیمیایی پشم با مواد دارای خاصیت قلیایی ، شستشو با اسید استیک رقیق ضروری است .

۵- مواد کمکی غیر یونی:

رنگهای با ثبات شستشویی بالا مانند رنگهای کرومی و متال کمپلکس ۲ :۱ ویا سوپر میلینگ با مواد ذکر شده در بالا از الیاف خارج نمی شوند . بنابراین برای خارج ساختن این رنگها از مواد کمکی غیر یونی استفاده می شود .

 مواد رنگ بر عبارتند از

۱- دی کرومات و اسید سولفوریک :

دی کرومات یک ماده اکسید کننده قوی است که همراه با اسید سولفوریک استفاده می شود . اسید سولفوریک یک نقش کاتالیزور دارد .
توجه داشته باشید که استفاده از اسید سولفوریک همراه با دی کرومات باعث زرد شدن الیاف میشود ، به همین جهت میتوان از اسید های ضعیف تر مانند اسید اگزا لیاک استفاده نمود .

۲- سدیم دی تیونیت یا هیدرو سولفیت سدیم Na 2s2o 4 :

این ماده قدرت احیاکنندگی بالا دارد ، حتی قدرت آن از ترکیبات فرمالو‍‍‍‍‌ئید بیشتر است اما از معایب آن تجزیه شدن سریع آن در آب است که این امر کنترل فرآیند رنگبری و فرمولاسیون ثابت را مشکل می کند . اما مزیت آن در این است که می توان در دمای پایین از این ماده استفاده کرد .

۳-ترکیبات فرمالدئید- سولفوکسیلات :

این ترکیبات نیز مواد احیا کننده هستند و نسبت به هیدروسولفیت سدیم ضعیف تر بوده و کنترل عملیات با آن نیز راحتتر است .

در زیر نام تجاری دو نمونه از این مواد آورده شده است :
Formosul
Erasoic
استفاده از اسید به عنوان کاتالیزور ، قدرت احیاکنندگی این مواد را افزایش می دهد ، البته بیشتر از اسید فرمیک استفاده می شود ، زیرا اسید سولفوریک باعث نایکنواختی رنگبری می شود .

۴- کلروازن :

کلروازن از قدرت اکسیداسیون بالایی برخوردارند که حتی در تصفیه پساب رنگهای نساجی از این دو ماده استفاده می شود .
قدرت اکسیدکنندگی ازن بالاتر از کلر نیز می باشد که در مدت خیلی کوتاه (درحدود ۲۰ دقیقه ) انواع رنگهای اسیدی از پایه های شیمیایی مختلف آزو ، آنتراکینون و رنگهای متال کمپلکس را به راحتی رنگبری می نماید .

شیوهای رنگبری در کارخانهای قالیشویی:

– عملیات رنگبری فرشها در کارخانهای قالیشویی انجام می شود و عملیات آن به صورت تجربی و در دمای محیط انجام می گیرد. بدین صورت که پس از غبار گیری و شستشوی فرش ، در زمان آبکشی که می خواهند بوسیله بیلچه های مخصوص مواد شوینده اضافی و آب اضافی فرشها را بگیرند ، مواد شیمیایی روی فرش هم بوسیله حرکت رفت و برگشت بیلچه بر روی فرش باعث پخش شدن مواد شیمیایی به طور یکنواخت بر روی فرش می شود و طی دو مرحله آن را از فرش خارج می نماید.

-روش دیگر کهنه نما کردن بوسیله مواد مخصوص ، ریختن این مواد درون حوضچه های مخصوص و فرو بردن فرش در این حوضچه ها برای مدت زمان معین است به این ترتیب مقداری از جلا و شفافیت رنگ الیاف کاسته شده و شاید بتوان گفت لایه ای نازک از رنگ الیاف برداشته می شود . سپس فرش را توسط آب صاف شسته و مواد مذکور را از آن خارج می سازند . در برخی کارگاهها حتی از ماشین های خاصی برای کهنه شدن بیشتر فرش استفاده می شود ، این ماشین ها مقداری از پرز فرش ها را سائیده و حالت فرش پا خورده را به وجود می آورند.

 کلرینه کردن در PHقلیایی :

محلول(۳۰-۲۰) گرم بر لیتر کلر فعال تهیه شده ، با آب پاش روی فرش ها پاشیده می شود. عملیات بیل کشی بر روی فرشها موجب حرکت هیپوکلریک به بخشهای مختلف فرش و نفوذ بیشتر ان به درون پرزها می شود.

کلرینه کردن در PH اسیدی :

محلول رقیق اسید سولفوریک بر روی فرش پاشیده شده و سپس محلول (۱۰-۵) گرم بر لیتر هیپوکلریت نیز روی آن پاشیده می شود و عمل بیل کشی نیز برای تسریع فلس زدایی انجام می شود.