مقدمات شستشو

مقدمات شستشو

۱- غبارگیری معمولی ۲- غبارگیری ماشینی
الف- غبارگیری با ضربه زنهای مکانیکی ب- غبارگیری با دستگاههای مکنده ج- دستگاههای جدید غبارگیری
۳- بازرسی
۴- رفو کاری
۵- لکه گیری

-غبارگیری

غبار همیشه به صورت ترکیبات مختلفی در هوا وجود دارد و ممکن است به صورت ذرات آهن ، کربن به شکل دوده ،آلومین .و سایر مواد به داخل پرز فرش نفوذ کند . ذرات ریز غبار به صورت لایه ای نازک روی سطح و داخل پرزهای فرش نفوذ می کند . این لایه ها جذب کننده ی رطوبت نیز هستند و در بلند مدت به صورت لکه های چرک روی سطح فرش پدیدار می شوند و حتی باعث پوسیدگی فرش نیز می گردند .
کانونهای اجتماع غبار و خاک در درون فرش مکان مناسبی برای زندگی انواع حشرات مانند بید است که می توانند الیاف پشم را بجوند و از بین ببرند . بنابراین غبارگیری فرش هراز گاهی الزامی است .

قبل از شستشو غبارگیری به طرق مختلف صورت می گیرد

۱- غبارگیری معمولی (دستی)

در این حالت به چند روش فرش غبارگیری می شود :

-برخی فرش را به پشت روی زمین پهن کرده و با چوب به پشت آن می زنند ، سپس فرش را کنار زده و گردوخاک و سایر موادی که بر روی زمین ریخته شده جمع می نمایند و روی فرش را با جارویی زبر می روبند .

– برخی نیز فرش را از پشت بر روی یک شبکه ی توری فلزی که در ارتفاع مناسبی از زمین قراردارد پهن با چوب و یا وسیله ی دیگری به پشت آن می زنند . در این حالت کلیه ذرات گردوغبار از فرش خارج شده و چون بین فرش و زمین فضای خالی است ذرات گردوغبار دوباره به داخل فرش نفوذ نمی کند .

– در برخی موارد چهار نفر هر یک گوشه ای از فرش را گرفته و به ترتیب ضربه ای موجی شکل را به فرش وارد می سازد و به این ترتیب فرش از چهارطرف تکان داده شده و آلودگیهای آن خارج می گردد .

– برخی نیز فرش را محکم به زمین یا سطح سفتی می کوبند تا غبار آن خارج شود . البته کوبیدن فرش بر زمین از جمله اعمال نادرست و بدترین نوع غبارگیری فرش است ، زیرا احتمال هر نوع آسیبی وجود دارد که موجبات گسیختگی تارپود و پرز فرش را فراهم می آورد .

• شاید بهترین روش در مورد فرشهای جوان و نو بافت آن باشد که فرش را از یک ارتفاع مناسب آویزان نمود و با چوب به آهستگی و از پشت به آن ضربه زد .
• در مورد فرشهای قدیمی بهتر آن است که با استفاده از بررسیهای نرم ذرات گردوغبار از لای پرزهای فرش بیرون آورد . سپس با جاروهای برقی ذرات گردوغبار را از درون پرز فرش بیرون کشید .

۲- غبارگیری ماشینی

الف : ماشین های ضربه زن مکانیکی

– درون این دستگاه دو محور استوانه ای قرار دارد که به هریک تسمه های پلاستیک یا برزنتی بسته شده است .هنگامی که دستگاه روشن می شود ، فرش از یک طرف به داخل آن هدایت می شود . ابتدا توسط برسهای مخصوص پرز فرش شانه می شود تا از حالت نمدی و خوابیده خارج شده و بلند گردد . سپس توسط ریلهای مخصوصی فرش به میان محورهای گفته شده هدایت می شود .

– محورهای مذکور به علت گردش سریع به دور محور طولی ، تسمه های برزنتی یا پلاستیکی را به صورت مکرر به پشت و روی فرش می کوبند .این عمل قبل از شستشو و در طول شستشو انجام می شود و دور برس غلطکتی برحسب نو و کهنه بودن و یا ضخامت فرش تنظیم شده و ضرب دستگاه حتی الامقدور نباید محکم باشد .

ب– غبارگیری با دستگاه مکنده

گرد و غبار قالیهای کهنه بوسیله برس یا جاروی نرمی در جهت خواب فرش جارو شده و بوسیله دستگاه مکنده جمع آوری می شود .در این حال باید شدت مکثی دستگاه برحسب نو و کهنه بودن و یا ضخامت فرش بنحوی تنظیم شود که ضمن خارج کردن گرد و غبار و کثافات از فرش باعث کنده شدن الیاف و پرزهای فرش نشود .

ج- دستگاههای جدید غبارگیری

– دستگاههای جدید غبارگیری از بازده بالایی برخوردارند و می توان در زمان کوتاهتری تعداد زیادی فرش را غبارگیری نمود .این دستگاه در واقع گردونه ی بزرگی است متشکل از یک استوانه بزرگ توری شکل ، که در درون اتاقک بزرگتری قراردارد . گردونه متحرک از میله های فلزی ساخته شده است و تا حدودی شبیه ماشین های لباسشویی عمل می نماید .

اتاقک این دستگاه دارای در بزرگی است که پس از قراردادن تعداد مشخصی فرش ( برمبنای گنجایش دستگاه ) داخل آن ، بسته می شود . سپس گردونه داخل دستگاه به حرکت درآمده و با سرعت به دور خود می چرخد . فرشها براثر حرکت دورانی از پایین به بالای گردونه و بالعکس حرکت کرده و براثر آن گردو خاک آن کاملاً گرفته می شود . گردوغبار خارج شده از فرش توسط کانال مکش هوا که زیر اتاقک قراردارد از میان میله های گردونه خارج شده و بوسیله کانال در یک جا انبار می گردد .

۳- بازرسی

پس از انجام غبارروبی ، قبل از شستشو، فرش روی زمین گسترده می شود و از نظر وجود لکه ، سوراخ و پوسیدگی بررسی می شود تا از ایجاد خسارت احتمالی در حین مراحل شستشو جلوگیری نمایند .
گلیم بافی و ریشه ها را قبل از شستشو بازدید کرده و ریشه ها را کاملاً از هم جدا نموده و در صورت لزوم مجدداً انتهای ریشه ها را به صورت دسته های جدا می بندند .

۴– رفوکاری

پس از بررسی فرش و شناسایی نقاط آسیب دیده در مرحله بعد باید سوراخها را چنانچه قابل ترسیم است ، رفو نمود .

۵- لکه گیری ( لکه زدایی)

بعد از رفو کردن ، فرش را لکه گیری می کنند . هرگاه فرشی در اثر مواد رنگ دار مانند شربت ، قهوه ، چای ، چربی ، واکس ، ادرار و فضولات حیوانات و مانند آن آلوده و لکه دار شد ، ابتدا باید این مواد را از سطح فرش زدود و سپس لکه های حاصل را به کمک مواد پاک کننده مانند صابون و پودرهای رخت شوی و حلال های مخصوص از بین برد .
باید توجه داشت که هر لکه ای فقط با رنگ برهای مخصوص و در تحت شرایط خاصی از بین می رود ، به عنوان مثال برای زدودن اثرات آب میوه ، شیر ، قهوه ، چای و شکلات از آب نیمه گرم و صابون و یا شامپو و برای لکه گیری اثرات تخم مرغ و خون از امتزاج نمک و صابون و سرکه سفید استفاده می شود .باید بدانیم که لکه های چربی با بنزین نیز به خوبی پاک می شوند .

√ برای زدودن لاک ناخن از حلال استن
√ برای زدودن رنگ روغن از ترباشین
√ برای از بین بردن لکه قیر از حلال اکالیپتوس
√ برای محو کردن دوده و سایر پودرهای رنگ دار از جاروی برقی مکنده استفاده می کنند .

شستشوی فرش از سالها پیش در خانواده های ایرانی مرسوم بوده است و حتی در برخی از ماهها و روزهای سال دیده شده که گروهی از اهالی یک روستا و یا محل به طور دسته جمعی کار شستشوی سالیانه، فرش را در رودخانه های نزدیک شهر و روستا طی چندین شبانه روز انجام می دهند و این کار در برخی مناطق حالت سنتی و حتی نمایشی یافته که تماشای آن برای علاقمندان فرش ایران بسیار دلپذیر و زیبا است